Miaka ishirini ya mkutano wa ushirikiano kati ya China na Afrika: Mafanikio, changamoto na mtazamo wa baadae

Jukwaa la Ushirikiano wa China na Afrika (FOCAC) katika miaka ishirini sasa. Ilianzishwa mnamo Oktoba 10-12, 2000 wakati Mkutano wa Kwanza wa Mawaziri wa Baraza ulifanyika Beijing.

Mkutano huo ulihudhuriwa na mawaziri zaidi ya 80 kutoka nchi 44 za Afrika, wawakilishi wa taasisi 17 za kimataifa na za kikanda, na jamii ya wafanyabiashara wa China na Afrika.

Matokeo makuu ya Mkutano huo ni kupitishwa kwa Azimio la Beijing na Mpango wa Ushirikiano kati ya China na Afrika katika Maendeleo ya Uchumi na Jamii. Mwishowe, hii iliweka msingi wa maendeleo ya uhusiano kati ya China na Afrika katika uchumi na jamii katika enzi mpya.

Katika suala hili, pande hizo mbili zilijitolea kuendeleza ushirikiano mpya unaotegemewa na kanuni za utulivu wa muda mrefu, usawa na faida za pande zote kulinda maslahi ya pamoja ya nchi zinazoendelea.

Kwa kweli, ni katika muktadha wa yaliyotangulia kwamba FOCAC ilizingatia maeneo kumi (10) kwa kuongoza ushirikiano. Hizi ni zifuatazo: Viwanda, kilimo cha kisasa, maendeleo ya miundombinu, fedha, maendeleo ya kijani, uwezeshaji wa biashara na uwekezaji, kupunguza umaskini, afya ya umma, utamaduni, na amani na usalama.Katika kuamka kwa maadhimisho ya miaka 20, ni wakati mwafaka kabisa kuchukua hesabu juu ya jinsi ushirikiano umefanya katika maeneo yaliyotajwa.

Walakini, inahitaji kuonyeshwa mwanzoni kwamba, nguvu na upeo wa utekelezaji wa ushiriki katika maeneo mbalimbali, hutofautiana katika nchi zote za Afrika. Pamoja na hayo, maeneo kama maendeleo ya miundombinu, biashara na uwekezaji yanaonyesha viwango vya juu vya ushiriki, kote nchi, kuliko zingine. Mifano michache itaonyesha jambo hilo.

Kufikia mwisho wa 2014, biashara ilifikia Dola za Kimarekani bilioni 221.06, mara 22 ya hiyo mnamo 2000, ikisimamia asilimia 5.45 ya biashara ya jumla ya China na asilimia 20.5 ya jumla ya biashara ya nje ya Afrika.

Katika suala hili, China imekuwa mshirika mkubwa wa kibiashara wa Kiafrika kwa miaka sita mfululizo. Vivyo hivyo, kufikia Oktoba 2015, jumla ya kilomita 5,674 za reli, kilomita 4,507 za barabara kuu, madaraja 18, bandari 12, viwanja vya ndege na vituo vya abiria 14, mitambo ya umeme 64 ilikuwa imejengwa na kukamilika katika bara la Afrika katika eneo la maendeleo ya miundombinu.

Kwa kweli, kuangalia kwa karibu ushirikiano kati ya China na Tanzania utatoa picha wazi juu ya hali ya ushirikiano. Thamani ya jumla ya biashara kati ya China na Tanzania imekuwa ikiongezeka katika muongo mmoja uliopita.

Usafirishaji wa China kwa Tanzania unajumuisha sana bidhaa za viwandani: vifaa vya umeme, mavazi na magari, n.k. Utungaji wa mauzo ya nje ya China kwenda Tanzania bado haubadiliki ingawa ujazo wa biashara umeongezeka sana. China inaingiza madini kwa kiasi kikubwa (haswa madini ya shaba na madini ya thamani, lakini pia idadi ndogo ya niobium, tantalum, vanadium, zirconium na manganese), bidhaa za mboga na wanyama kutoka Tanzania. Kadiri ujazo wa biashara umeongezeka, sehemu ya pamba katika uagizaji wa China kutoka Tanzania imepungua sana.

Tangu 2004, madini yamesimamia maelezo mafupi ya kuagiza ya Wachina. Tanzania ina nakisi ya kibiashara na China licha ya kuongezeka kwa biashara kati ya nchi hizo mbili.Usafirishaji nje wa Tanzania kwenda China ulionesha hali ya mchanganyiko.

Thamani ya kuuza nje iliongezeka kutoka dola milioni 22.8 mwaka 2008 hadi dola milioni 668.5 mwaka 2011, ilipungua hadi dola milioni 307.6 mwaka 2013, na kisha ikageuzwa hadi dola milioni 683.9 mwaka 2014.

Kwa kweli, takwimu kutoka vyanzo vingine zinaonyesha kuwa jumla ya biashara kati ya nchi mbili zilisimama kwa Dola za Kimarekani bilioni 3.7 mnamo 2013. Tofauti na mauzo ya nje, thamani ya uagizaji wa Tanzania kutoka China ilionyesha mwelekeo mkubwa wa kuongezeka, iliongezeka zaidi ya mara mbili kutoka Dola za Kimarekani 703.1 mwaka 2008 hadi Dola za Kimarekani milioni 1,571.1 mwaka 2014.

Mnamo 2013, Kituo cha Uwekezaji Tanzania (TIC) kilisajili zaidi ya miradi 522 ya Wachina na thamani ya pamoja ya zaidi ya Dola za Kimarekani bilioni 2.5. Miradi hiyo ilitarajiwa kuunda ajira 150,000. China pia imetangaza kuwa itazingatia sekta tatu muhimu kwa uwekezaji: viwanda, anga na miundombinu, haswa reli na bandari. Sekta hizi zinaonekana kuwa muhimu kwa kukuza uchumi wa Tanzania. Uwekezaji unatarajiwa kulenga pia utengenezaji, usindikaji kilimo, ujenzi na teknolojia ya habari na mawasiliano.

Tumeona miradi kadhaa inayofanywa na kampuni za Wachina, kama vile Daraja la Nyerere, Mtandao wa Kitaifa wa TEHAMA, kiwanda cha Kauri na Kiwanda cha Chuma, kutaja chache tu. Tangu 1968, China mara kwa mara hutuma timu za matabibu kutoka Jimbo la Shandong kwenda Tanzania Bara na tangu 1964, China imekuwa ikituma timu za matabibu kutoka Mkoa wa Jiangsu hadi Zanzibar.

Kufikia sasa, jumla ya wafanyakazi wa matibabu 490 wametumwa nchini. Kupitia FOCAC, makumi ya wataalam wa kilimo pia wametumwa Tanzania.

Kwa kuongezea, shule tatu za msingi zimetolewa kama sehemu ya ahadi za FOCAC na zinapaswa kujengwa Zanzibar na katika wilaya za Kiteto na Bagamoyo mtawaliwa. Tanzania pia inapaswa kupokea hospitali maalum ya magonjwa ya moyo, kama inavyoombwa na serikali ya Tanzania.

Kituo cha utafiti wa kupambana na malaria kilichotolewa na China pia kitajengwa hospitalini.Kwa upande wa msaada wa kielimu, zaidi ya wanafunzi 2,300 wa Kitanzania wamesoma nchini China kwa msaada wa kifedha kutoka kwa serikali ya China tangu kuanzishwa kwa uhusiano wa pande mbili.

Mwaka 2008 pekee, zaidi ya wanafunzi 70 wa Kitanzania walichaguliwa kuendelea na masomo katika vyuo vikuu vya China. Tangu wakati huo, idadi hiyo imeongezeka hadi zaidi ya 200 kwa mwaka. Mnamo Julai 2001, China ilikubali kufutwa kwa deni kwa Tanzania.

Kulingana na makubaliano ya nchi mbili, serikali ya China ilikubali kuisamehe Tanzania kutokana na majukumu ya kulipa mafungu 15 ya mikopo isiyo na riba kwa thamani ya Dola za Kimarekani milioni 19.2 ambazo zilikuwa zimekomaa kufikia tarehe 31 Disemba 1999. Wakati wa ziara ya Rais Hu Jintao nchini Tanzania mnamo Februari 2009, mchango wa Dola za Kimarekani milioni 22 ulifanywa na dola milioni 56, uwanja wa michezo wa viti 60,000 uliofadhiliwa na serikali ya China ulizinduliwa.

Hivi karibuni, maktaba ya kisasa zaidi ilizinduliwa katika Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, na pia Taasisi ya Confucius. Simulizi hapo juu ya utendaji katika muktadha wa uwepo wa FOCAC, inaonyesha wazi kwamba ushirikiano haujachangia tu ukuaji wa uchumi, kupitia uboreshaji wa mazingira ya uwekezaji wa nchi za Kiafrika kwa utoaji na uboreshaji wa miundombinu, lakini imeendeleza mabadilishano ya kijamii na kitamaduni. kati ya nchi za Afrika na China.

Kwa kuzingatia fursa za kutosha zilizojumuishwa katika FOCAC na uwezo dhaifu wa kibinadamu, taasisi na muundo wa Afrika ambao unazuia ufikiaji mzuri wa fursa hizo, pamoja na mtazamo hasi wa nchi za magharibi juu ya ushirikiano, nchi za Afrika zinahitaji, kwa kushirikiana na China, kuongeza juhudi katika maeneo ya kujenga uwezo, viwanda, maendeleo ya kilimo na utoaji wa huduma za afya ya umma, kama uingiliaji wa baada ya COVID-19. Jitihada hizi zinapaswa kuambatana na kufanya utafiti wa pamoja kati ya wasomi wa China na Waafrika unaolenga kukuza uelewa, kati ya wigo mpana wa wadau, wakati wa kuondoa maoni hasi ya Magharibi juu ya FOCAC. Mara tu maswala haya yakichukuliwa vizuri, mtazamo wa baadaye wa FOCAC unabaki mkali, thabiti na endelevu.