Wafanyabiashara wataja sababu kupanda bei mafuta ya kupikia

Dar es Salaam. Wazalishaji wa mafuta wamesema kuongezeka kwa tozo ya uagizaji wa mafuta ghafi ya mawese ni sababu kuu ya kufa kwa viwanda vya ndani vya usindikaji, jambo linalosababisha pia kupanda kwa bei.

Mabadiliko hayo yalianza Mei 2018, wakati Rais wa tano, hayati John Magufuli alipofanya ziara ya kushtukiza Bandari ya Dar es Salaam na kulazimika kuingilia kati mzozo wa kodi kati ya waingizaji wa mawese, ambayo ni ghafi, yaliyosafishwa nusu na yaliyosafishwa.

Magufuli alimwagiza Waziri wa Viwanda na Biashara na mwenzake wa fedha kuwasilisha ratiba ya marekebisho kwa nia ya kuweka kodi kubwa kwa mafuta ya kula yaliyosafishwa kutoka nje ya nchi.

Suala hilo lilikuja baada ya kamati iliyoundwa kuchunguza mzozo wa kodi kati ya Mamlaka ya Mapato (TRA) na wamiliki wa mafuta kubaini matanki saba kati ya 43 yaliyokuwa yamekwama bandarini yalikuwa na mafuta yaliyosafishwa na yaliyosafishwa nusu.

Kutokana na hilo, Rais aliwaamuru wamiliki wa mafuta yaliyosafishwa kuanza kuondoa mizigo yao kwa kulipa asilimia 10 kama tozo ya kuagiza bidhaa. Aliagiza pia wamiliki wa mafuta yaliyosafishwa kulipa asilimia 25 kama ushuru wa kuagiza bidhaa.

Hata hivyo, katika marekebisho yaliyofuata, wazalishaji waligundua usafishaji wa mafuta ndani ya nchi ni ghali kwao kufanya biashara, kwa hiyo wote waliamua kuagiza bidhaa zilizosafishwa kwa kulipa tozo ya kuagiza bidhaa ya asilimia 25.

Kampuni tatu kuu za usindikaji mafuta (Murzah Wilmar, Azania Group na East Coast Oil) zilimweleza Waziri wa Viwanda na Biashara, Profesa Kitila Mkumbo jana kwamba baada ya marekebisho ya tozo, waliagiza bidhaa zilizosafishwa, ili kupunguza gharama za kiutendaji.

Tozo za kuagiza mafuta ya kula yaliyosafishwa tangu wakati huo imepanda zaidi hadi asilimia 25 na kusababisha hali kuwa ngumu na hivyo kufanya mafuta ya kula kuwa ghali zaidi nchini kuliko nchi jirani.

“Ukweli kwamba nchi nyingine za Afrika Mashariki kama Kenya na Uganda ziliweka tozo ya uagizaji kwa asilimia sifuri inamaanisha kuwa wana ushindani mkubwa kuliko Tanzania,” alisema Claudio Ghirardi, Mkurugenzi wa Murzah Wilmar – Tanzania.

Alisema wazalishaji wa ndani walikuwa wakisafirisha tani 18,000 kwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC), lakini akaongeza kuwa hawawezi kuuza nje tena kwa sababu ya tozo kubwa ya kuagiza.

“Mwaka wa 2016 wakati wa kuandaa rasimu ya tozo ilitoka asilimia 0 hadi 10, miaka miwili baadaye ilihamishwa kutoka asilimia 10 hadi 25, hiyo ni kwenye mafuta yasiyosafishwa ya mawese wakati yaliyosafishwa yalikuwa yamewekwa kwa asilimia 35. Hiyo ilifanya iwezekane kwetu kuendesha kusafisha kwa sababu lazima pia uongeze gharama nyingine za usindikaji pamoja na kazi juu ya asilimia 25,” alisema.

Mwenyekiti wa kampuni ya Azania Group, Fuad Awadhi alisema kusimamishwa kwa uzalishaji wa mafuta ghafi ya mawese, pia kumeathiri tija nyingine kwa viwanda ambavyo vinategemea uzalishaji wa mafuta ya mawese kama malighafi ya kutengeneza sabuni.